Kỳ thực tập không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành một chặng đường quan trọng trong sự nghiệp của sinh viên. Nhưng doanh nghiệp đã thực sự hiểu sinh viên cần gì? Hãy lắng nghe chia sẻ thật để xây dựng một chương trình thực tập hiệu quả và thu hút nhân tài.

Trải nghiệm thực tập là gì và tại sao nó quan trọng với sinh viên?

Khi thị trường tuyển dụng ngày càng cạnh tranh và diễn ra sớm hơn, kỳ thực tập đã vượt ra khỏi định nghĩa đơn thuần là một môn học hay một hoạt động ngoại khóa. Đối với sinh viên, đây là một sân khấu lớn, nơi họ có cơ hội thử nghiệm, học hỏi và khám phá bản thân trước khi chính thức bước vào con đường sự nghiệp. Việc hiểu đúng bản chất và tầm quan trọng của trải nghiệm này chính là bước đầu tiên để doanh nghiệp xây dựng một chiến lược thu hút nhân tài trẻ thành công.

1. Định nghĩa trải nghiệm thực tập từ góc nhìn của sinh viên

Từ góc nhìn của nhà tuyển dụng, thực tập có thể là một cách để sàng lọc ứng viên hoặc hỗ trợ các công việc ngắn hạn. Nhưng từ phía sinh viên, trải nghiệm thực tập mang một ý nghĩa sâu sắc và đa chiều hơn rất nhiều. Đó không chỉ là cơ hội để áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, mà còn là một hành trình khám phá. Sinh viên tham gia thực tập với mong muốn tìm câu trả lời cho những câu hỏi lớn: "Ngành nghề này có thực sự phù hợp với mình không?", "Môi trường làm việc chuyên nghiệp vận hành ra sao?", và quan trọng nhất, "Mình là ai và mình muốn trở thành người như thế nào trong sự nghiệp?". Vì vậy, một trải nghiệm thực tập không chỉ được đánh giá qua những công việc được giao, mà còn qua những gì họ học được, những người họ gặp gỡ và cách họ trưởng thành hơn sau chương trình.

2. Tác động của một kỳ thực tập đến ấn tượng về doanh nghiệp

Kỳ thực tập chính là điểm chạm sâu sắc nhất giữa sinh viên và một doanh nghiệp. Nó có sức mạnh to lớn trong việc định hình, củng cố hoặc thậm chí phá vỡ hoàn toàn ấn tượng của họ về thương hiệu nhà tuyển dụng. Một trải nghiệm tích cực, nơi sinh viên cảm thấy được đầu tư, được tôn trọng và được học hỏi, sẽ biến họ thành những "đại sứ thương hiệu" nhiệt thành. Như chia sẻ của bạn C trong buổi tọa đàm, chính sự quan tâm vượt xa cả chương trình thực tập, khi được các anh chị tư vấn về định hướng sự nghiệp, đã khiến bạn quyết định nhận lời mời làm việc từ công ty marketing. Ngược lại, một trải nghiệm hời hợt, thiếu tổ chức có thể khiến một ứng viên tiềm năng vốn đang rất yêu thích công ty trở nên nguội lạnh và quyết định tìm kiếm cơ hội ở một nơi khác.

3. Thực tập làm thay đổi định hướng nghề nghiệp như thế nào?

Một trong những vai trò quan trọng nhất của kỳ thực tập là giúp sinh viên "thử và sai" trong một môi trường an toàn. Đây là cơ hội để họ kiểm chứng những giả định của mình về một ngành nghề hay một công ty. Câu chuyện của bạn C là một minh chứng rõ nét nhất: từ một người chỉ nhắm đến các công ty tư vấn lớn của nước ngoài, trải nghiệm thực tế và việc tiếp xúc với nhiều người đã khiến bạn "thay đổi 180 độ", quyết định gắn bó với một công ty marketing quy mô nhỏ hơn nhưng phù hợp với giá trị cá nhân hơn. Tương tự, bạn A nhận ra rằng "làm việc với ai" quan trọng hơn "làm công việc gì", trong khi bạn B phá vỡ được định kiến "công ty hàng đầu chưa chắc đã là tốt nhất cho mình". Rõ ràng, trải nghiệm thực tập là một chất xúc tác mạnh mẽ, giúp sinh viên hiểu rõ bản thân và đưa ra những lựa chọn sự nghiệp sáng suốt hơn.

Yếu tố cốt lõi tạo nên một chương trình thực tập hiệu quả

Vậy, điều gì làm nên sự khác biệt giữa một kỳ thực tập đáng nhớ và một trải nghiệm đáng quên? Qua những chia sẻ chân thực của sinh viên, ba yếu tố cốt lõi đã được làm nổi bật, xoay quanh môi trường, sự đồng hành và chất lượng đầu vào.

1. Sức mạnh của môi trường: Khi những người cùng nhiệt huyết hội tụ

Môi trường thực tập có tác động rất lớn đến động lực và hiệu quả học hỏi của sinh viên. Yếu tố con người, đặc biệt là các bạn thực tập sinh khác, đóng một vai trò không thể xem nhẹ. Bạn A đã nhấn mạnh rằng kỳ thực tập đáng nhớ nhất của mình là nơi quy tụ những sinh viên có cùng nhiệt huyết cao, bởi tất cả đều phải trải qua vòng tuyển chọn. Khi làm việc trong một nhóm mà mọi người đều nghiêm túc, chủ động và có cùng chí hướng, năng lượng tích cực sẽ được lan tỏa, thúc đẩy mỗi cá nhân nỗ lực hết mình để hoàn thành thử thách. Ngược lại, như bạn C đã trải qua, một chương trình không có tuyển chọn, nơi mọi người tham gia với tâm thế uể oải, hời hợt sẽ tạo ra một không khí trì trệ, làm giảm giá trị của toàn bộ trải nghiệm.

2. Sự đồng hành của doanh nghiệp: Người hướng dẫn tận tâm và chu đáo

Nếu môi trường tạo ra động lực thì sự đồng hành của doanh nghiệp chính là kim chỉ nam giúp sinh viên phát triển đúng hướng. Một người hướng dẫn (mentor) tận tâm là yếu tố then chốt. Câu chuyện của bạn B đã cho thấy điều này một cách sâu sắc. Mặc dù nhóm của bạn có sự chênh lệch lớn về kinh nghiệm, nhưng nhờ có một nhân viên công ty theo sát, đưa ra lời khuyên đúng lúc và gợi ý hướng đi khi bế tắc, cả nhóm đã có một cơ hội phát triển tuyệt vời. Sự chăm sóc chu đáo này không chỉ giúp sinh viên vượt qua khó khăn về mặt chuyên môn, mà còn khiến họ cảm thấy mình được quan tâm, được trân trọng như một thành viên thực thụ của đội ngũ. Điều này chứng tỏ rằng, sự đầu tư về nhân lực của doanh nghiệp hoàn toàn có thể bù đắp cho sự không đồng đều về kinh nghiệm của thực tập sinh.

3. Tầm quan trọng của việc tuyển chọn đầu vào để đảm bảo chất lượng

Từ hai yếu tố trên, có thể thấy tầm quan trọng của quy trình tuyển chọn đầu vào. Việc tổ chức một quy trình sàng lọc không chỉ giúp doanh nghiệp tìm được những ứng viên phù hợp nhất, mà còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về "sự nghiêm túc" của chương trình. Khi sinh viên phải nỗ lực để có được một vị trí, họ sẽ trân trọng cơ hội đó hơn và tham gia với một tâm thế hoàn toàn khác. Như bạn A chia sẻ, chính việc phải vượt qua các vòng tuyển chọn đã đảm bảo rằng những người tham gia đều có chung một mức độ nhiệt huyết cao. Điều này không chỉ tạo ra một môi trường học tập lý tưởng mà còn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực đầu tư, đảm bảo thời gian và công sức của người hướng dẫn được dành cho những cá nhân thực sự có tiềm năng và thái độ cầu tiến.

Vai trò của việc phản hồi cho thực tập sinh trong suốt quá trình

Nếu có một yếu tố được tất cả sinh viên đồng loạt nhấn mạnh là quan trọng nhất, thì đó chính là "phản hồi" (feedback). Cách một doanh nghiệp đưa ra phản hồi sẽ tiết lộ thái độ của họ đối với việc phát triển con người. Đây không chỉ là một thủ tục, mà là một nghệ thuật giao tiếp quyết định đến sự trưởng thành của sinh viên và ấn tượng của họ về công ty.

1. Phản hồi cá nhân hóa: Chìa khóa giúp sinh viên cảm thấy được trân trọng

Phản hồi chung chung, áp dụng cho tất cả mọi người thường không mang lại nhiều giá trị. Điều mà sinh viên thực sự khao khát là những nhận xét được "may đo" cho riêng họ. Bạn B đã bày tỏ sự cảm kích sâu sắc khi người hướng dẫn dành thời gian nhận xét điểm mạnh và điểm cần cải thiện cho từng cá nhân vào cuối chương trình. Điều đó khiến bạn cảm thấy "mình thực sự được quan sát và quan tâm". Tương tự, bạn C cảm nhận rõ rệt sự tiến bộ của bản thân qua từng ngày nhờ vào việc nhận được phản hồi sau mỗi ngày thực tập. Những phản hồi cá nhân hóa cho thấy doanh nghiệp không chỉ xem sinh viên là nguồn lao động tạm thời, mà thực sự đầu tư vào sự phát triển của từng cá nhân.

2. Những kiểu phản hồi "mất điểm": Chung chung, trừu tượng, hoặc chỉ dựa trên kết quả

Bên cạnh những phản hồi tốt, các bạn sinh viên cũng chỉ ra những kiểu phản hồi khiến họ cảm thấy thất vọng. Đứng đầu danh sách là những nhận xét vô thưởng vô phạt, quá trừu tượng và không thể áp dụng vào thực tế. Như bạn A chia sẻ, những phản hồi như vậy rất khó để giúp cô rút ra bài học cho bản thân. Một sai lầm khác là chỉ nhận xét dựa trên kết quả cuối cùng mà không quan sát quá trình làm việc nhóm. Điều này cho thấy sự hời hợt và thiếu tôn trọng đối với nỗ lực của sinh viên. Cuối cùng, một kiểu phản hồi cũng không được đánh giá cao là những lời "chỉ có khen" một cách gượng ép. Sinh viên đủ nhạy bén để nhận ra đâu là lời khen chân thành và đâu là lời khen cho có lệ.

3. Phản hồi mang tính xây dựng: Sự cân bằng giữa khen ngợi và góp ý thẳng thắn

Vậy, một phản hồi tốt cần những gì? Theo các bạn sinh viên, đó là sự cân bằng và chân thành. Một phản hồi mang tính xây dựng cần chỉ ra cả điểm tốt và những điểm cần cải thiện. Điều này, theo bạn B, cho thấy người hướng dẫn đã thực sự suy nghĩ cho sự phát triển của họ. Hơn nữa, một phản hồi hiệu quả không phải là một chiều. Bạn C rất ấn tượng với những người hướng dẫn biết cách đặt câu hỏi gợi mở như "Lúc đó bạn nghĩ gì?", "Bạn cảm thấy thế nào?". Cách tiếp cận này biến buổi phản hồi thành một cuộc đối thoại, giúp sinh viên tự suy ngẫm và nhận ra bài học sâu sắc hơn. Sự thẳng thắn, chân thành và mang tính định hướng chính là điều sinh viên tìm kiếm để có thể trưởng thành.

Cách sinh viên tìm kiếm và lựa chọn chương trình thực tập

Hiểu được cách sinh viên tìm kiếm thông tin và ra quyết định sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược tiếp cận hiệu quả hơn, đặc biệt là với các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn có nhiều hạn chế về thương hiệu.

1. Sức ảnh hưởng của "truyền miệng" từ các thế hệ đi trước

Một phát hiện thú vị từ buổi trò chuyện là sức ảnh hưởng to lớn của các đánh giá "truyền miệng" (word-of-mouth). Cả bạn B và bạn C đều khẳng định rằng họ coi trọng lời khuyên và giới thiệu từ các anh chị khóa trên hơn là thông tin từ các kênh chính thống như trung tâm hướng nghiệp của trường. Những chia sẻ chân thực về một "kỳ thực tập rất tốt" hay "một chương trình giúp phát triển bản thân" có sức thuyết phục rất lớn. Điều này cho thấy, trải nghiệm của mỗi thực tập sinh đều có thể trở thành một công cụ marketing lan tỏa mạnh mẽ, và ngược lại. Do đó, đầu tư vào chất lượng chương trình chính là cách xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng bền vững nhất.

2. Lựa chọn dựa trên tiêu chí cá nhân và cơ hội phát triển

Mặc dù đánh giá truyền miệng rất quan trọng, quyết định cuối cùng của sinh viên vẫn dựa trên những tiêu chí và mục tiêu cá nhân. Bạn A, với trục tìm việc rõ ràng là "công việc có tầm ảnh hưởng" và "mang lại hạnh phúc cho mọi người", đã chủ động tìm đến các công ty phù hợp với giá trị đó. Trong khi đó, bạn C lại ưu tiên các chương trình có cơ hội được tuyển chọn sớm để giảm bớt áp lực tâm lý. Điều này cho thấy, để thu hút đúng đối tượng, thông điệp tuyển dụng của doanh nghiệp cần nêu bật không chỉ nội dung công việc mà còn cả những giá trị, cơ hội phát triển và lộ trình sự nghiệp mà chương trình có thể mang lại, đáp ứng được những mong muốn sâu xa của ứng viên.

3. Lời khuyên cho doanh nghiệp vừa và nhỏ để thu hút ứng viên tiềm năng

Làm thế nào để các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) cạnh tranh được với các "ông lớn"? Rào cản lớn nhất, theo bạn A và C, chính là việc "không được biết đến". Tuy nhiên, điều này hoàn toàn có thể khắc phục. Đầu tiên, hãy tổ chức các kỳ thực tập sớm hơn, như chia sẻ của bạn B, để tiếp cận sinh viên trước khi họ bị cuốn vào guồng quay của các công ty lớn. Thứ hai, hãy tập trung vào chất lượng. Bạn B đã rất ấn tượng với những nhân viên "sắc bén" tại các công ty nhỏ, những người có thể đưa ra phản hồi sâu sắc và giúp bạn trưởng thành ngay trong buổi phỏng vấn. Cuối cùng, hãy chủ động tiếp cận. Gợi ý của bạn C về việc sử dụng các công cụ "scout" trên nền tảng tuyển dụng là một chiến lược khôn ngoan, giúp doanh nghiệp giới thiệu mình đến những ứng viên tiềm năng chưa từng biết đến tên tuổi của bạn.

Kết luận

Buổi trò chuyện với ba sinh viên đã mang lại những góc nhìn vô cùng quý giá, cho thấy kỳ thực tập không chỉ là một quy trình tuyển dụng, mà là một trải nghiệm nhân văn sâu sắc. Để xây dựng một chương trình thực tập hiệu quả, doanh nghiệp cần đặt mình vào vị trí của sinh viên và thấu hiểu những gì họ thực sự tìm kiếm: một môi trường tích cực, sự đồng hành tận tâm, và trên hết, những phản hồi cho thực tập sinh một cách chân thành và mang tính xây dựng.

Trải nghiệm thực tập có sức mạnh thay đổi nhận thức, định hình quan điểm và thậm chí là xoay chuyển cả một con đường sự nghiệp. Bằng cách lắng nghe và đầu tư nghiêm túc vào trải nghiệm này, doanh nghiệp không chỉ thu hút được những tài năng trẻ xuất sắc nhất, mà còn đang gieo những hạt giống quan trọng cho sự phát triển bền vững và văn hóa doanh nghiệp của chính mình trong tương lai.

Đọc thêm: Câu hỏi không phù hợp trong phỏng vấn khiến doanh nghiệp gặp rủi ro