Hiểu rõ quy định về hợp đồng lao động giúp người lao động và doanh nghiệp đảm bảo quyền lợi, tránh rủi ro pháp lý. Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt các loại hợp đồng lao động có thời hạn, hợp đồng lao động thời vụ và hợp đồng lao động không xác định thời hạn theo quy định hiện hành.

Quy định về hợp đồng lao động là gì?

Hợp đồng lao động là căn cứ pháp lý xác định quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động. Đây là văn bản ghi rõ các thỏa thuận về việc làm, tiền lương, quyền và nghĩa vụ của hai bên trong suốt quá trình làm việc.
Theo Bộ luật Lao động 2019, mọi hình thức thuê mướn, làm việc có trả công đều phải được ràng buộc bằng hợp đồng, dù là hợp đồng lao động có thời hạn, không xác định thời hạn hay thời vụ.

Việc nắm rõ quy định về hợp đồng lao động giúp cả hai bên đảm bảo tính minh bạch, hạn chế rủi ro pháp lý, đồng thời là cơ sở để giải quyết tranh chấp nếu có phát sinh trong quá trình làm việc.

Các loại hợp đồng lao động phổ biến hiện nay

1. Hợp đồng lao động có thời hạn

2. Hợp đồng lao động không xác định thời hạn

Khái niệm và ưu điểm

Hợp đồng lao động không xác định thời hạn là loại hợp đồng không quy định ngày kết thúc.
Đây được xem là hình thức hợp đồng ổn định nhất, thể hiện sự gắn bó lâu dài giữa người lao động và doanh nghiệp.
Người lao động ký loại hợp đồng này có cảm giác an tâm hơn, dễ dàng lập kế hoạch cuộc sống và phát triển nghề nghiệp.

Quy định về chấm dứt hợp đồng

Đối với hợp đồng không xác định thời hạn, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng bất kỳ lúc nào, nhưng phải báo trước ít nhất 45 ngày.
Về phía doanh nghiệp, chỉ được chấm dứt trong những trường hợp đặc biệt như: người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc, vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, hoặc doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất.

Quyền nghỉ việc và nghĩa vụ báo trước

Người lao động có quyền nghỉ việc hợp pháp nếu tuân thủ đúng thời gian báo trước.
Trường hợp nghỉ việc đột ngột mà không báo trước, người lao động có thể bị yêu cầu bồi thường hoặc không được nhận trợ cấp thôi việc.

Khi nào doanh nghiệp được quyền đơn phương chấm dứt

Theo Điều 36 Bộ luật Lao động 2019, doanh nghiệp chỉ có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu có lý do chính đáng:

• Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc;

• Ốm đau kéo dài trên 12 tháng liên tục;

• Thiên tai, hỏa hoạn hoặc lý do bất khả kháng buộc phải cắt giảm nhân sự.

3. Hợp đồng lao động thời vụ / công việc nhất định

Đối tượng và thời hạn áp dụng

Hợp đồng lao động thời vụ thường được áp dụng cho công việc dưới 12 tháng hoặc có tính chất ngắn hạn.
Ví dụ: làm việc trong dịp lễ Tết, thu hoạch mùa vụ, dự án tạm thời, hoặc thay thế nhân viên nghỉ thai sản.

Quy định về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

Dù thời gian làm việc ngắn, nhưng theo luật hiện hành, người lao động ký hợp đồng từ 1 tháng trở lên vẫn phải được tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) đầy đủ.
Điều này đảm bảo quyền lợi an sinh, đặc biệt là trong các ngành có lao động thời vụ nhiều như bán lẻ, dịch vụ, hay sản xuất.

Những công việc không được ký hợp đồng thời vụ

Doanh nghiệp không được dùng hợp đồng thời vụ cho những công việc có tính chất thường xuyên từ 12 tháng trở lên, trừ trường hợp thay thế tạm thời người khác đang nghỉ.
Nếu cố tình ký sai loại hợp đồng, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính và buộc chuyển sang loại hợp đồng đúng quy định.

Rủi ro pháp lý khi sử dụng sai loại hợp đồng

Việc lạm dụng hợp đồng thời vụ để giảm chi phí bảo hiểm hoặc tránh nghĩa vụ lâu dài có thể dẫn đến vi phạm luật lao động.
Khi bị thanh tra, doanh nghiệp sẽ phải đóng truy thu bảo hiểm và bồi thường cho người lao động theo quy định pháp luật.

So sánh 3 loại hợp đồng lao động phổ biến

Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng lao động

• Ký kết đúng loại hợp đồng theo quy định của pháp luật;

• Thanh toán đầy đủ lương, thưởng, bảo hiểm và chế độ phúc lợi;

• Không được ép buộc, quấy rối hoặc vi phạm quyền cá nhân của người lao động;

• Cung cấp điều kiện làm việc an toàn, môi trường lao động lành mạnh.

• Được trả lương đúng thời hạn và đúng mức thỏa thuận;

• Tham gia đầy đủ các loại bảo hiểm;

• Được đào tạo, nâng cao tay nghề trong quá trình làm việc;

• Có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng theo quy định pháp luật.

Nếu một trong hai bên vi phạm hợp đồng, có thể phải bồi thường thiệt hại hoặc chịu xử phạt hành chính tùy mức độ.
Trường hợp tranh chấp nghiêm trọng, hai bên có thể nhờ hòa giải viên lao động, hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền để bảo vệ quyền lợi.

Kết luận

Việc hiểu rõ quy định về hợp đồng lao động là nền tảng quan trọng giúp người lao động và doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý và duy trì quan hệ lao động bền vững.
Mỗi loại hợp đồng – có thời hạn, không xác định thời hạn, hay thời vụ – đều có ưu điểm và giới hạn riêng. Do đó, trước khi ký kết, cả hai bên nên đọc kỹ điều khoản, đảm bảo mọi thỏa thuận đều minh bạch và đúng quy định của Bộ luật Lao động Việt Nam.