Trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh và tiêu chuẩn an toàn ngày càng được siết chặt, Tổ chức Lao động Quốc tế ILO trở thành nền tảng định hướng quan trọng cho doanh nghiệp. Việc hiểu rõ vai trò của ILO và áp dụng hệ thống OSHMS giúp doanh nghiệp xây dựng môi trường làm việc an toàn, bền vững và nâng cao chất lượng nhân lực.

Tổ chức Lao động Quốc tế ILO là gì?

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) là cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc, hoạt động độc lập với mục đích thúc đẩy công bằng xã hội, bảo vệ quyền lợi của người lao động và nâng cao chất lượng việc làm trên toàn cầu. ILO có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, được thành lập năm 1919 sau Thế chiến I, trong bối cảnh thế giới mong muốn xây dựng lại hòa bình và phát triển bền vững thông qua cải thiện điều kiện lao động. Từ đó đến nay, ILO trở thành một trong những tổ chức có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất tới chính sách lao động của các quốc gia.
Với cách tiếp cận ba bên – gồm Chính phủ, người sử dụng lao động và người lao động, ILO đưa ra các tiêu chuẩn và khuyến nghị nhằm đảm bảo quyền con người cơ bản trong lao động, hạn chế bóc lột và đẩy mạnh phát triển xã hội toàn diện. Chính điều này giúp ILO trở thành tổ chức duy nhất trên thế giới vận hành theo mô hình hợp tác ba bên, tạo nên sự cân bằng trong các quyết định toàn cầu.

1. Lịch sử hình thành và sứ mệnh của ILO

ILO ra đời từ niềm tin rằng hòa bình bền vững phải được xây dựng trên nền tảng công bằng xã hội. Trải qua hơn một thế kỷ hoạt động, tổ chức không ngừng đấu tranh vì quyền lợi của người lao động, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự dịch chuyển của thị trường lao động.
Sứ mệnh của ILO bao gồm: bảo vệ quyền tự do hiệp hội, loại bỏ lao động cưỡng bức, chống lao động trẻ em và chấm dứt phân biệt đối xử trong công việc. Những mục tiêu này đã góp phần tạo nên khung pháp lý tiến bộ cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

2. Cơ cấu hoạt động và vai trò trên thế giới

ILO hoạt động thông qua Hội nghị Lao động Quốc tế, Hội đồng Quản trị và Văn phòng Lao động Quốc tế. Trong đó, Hội nghị Lao động Quốc tế đóng vai trò là cơ quan lập pháp, nơi thông qua các công ước và khuyến nghị về tiêu chuẩn lao động.
Với hơn 180 quốc gia thành viên, ILO hỗ trợ kỹ thuật, nghiên cứu và tư vấn chính sách giúp các nước cải thiện điều kiện làm việc. Không chỉ tác động đến luật pháp, ILO còn tham gia đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp triển khai mô hình an toàn, nâng cao sức khỏe nghề nghiệp và thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực.

3. Vì sao ILO quan trọng đối với thị trường lao động toàn cầu

Trong thời đại cạnh tranh gay gắt, doanh nghiệp không chỉ cần năng suất cao mà còn phải đảm bảo môi trường làm việc nhân văn. ILO tạo ra khung tham chiếu quốc tế giúp các quốc gia, doanh nghiệp hiểu được những tiêu chuẩn cần thiết để bảo vệ con người và phát triển bền vững.
Thông qua các công ước, ILO góp phần giảm bất bình đẳng, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và hỗ trợ người lao động dễ bị tổn thương. Những giá trị này giúp thị trường lao động trở nên minh bạch hơn, hạn chế rủi ro và nâng cao uy tín quốc gia trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Các hoạt động chính của Tổ chức Lao động Quốc tế ILO

ILO thực hiện nhiều hoạt động đa dạng nhằm thúc đẩy môi trường làm việc công bằng, an toàn và hiệu quả. Nhờ sự phối hợp của các chuyên gia quốc tế và các quốc gia thành viên, nhiều chương trình hành động được triển khai rộng rãi.

1. Xây dựng tiêu chuẩn lao động quốc tế

ILO là tổ chức duy nhất trên thế giới ban hành các công ước lao động mang tính ràng buộc pháp lý. Các tiêu chuẩn này bao gồm quyền làm việc, an toàn vệ sinh lao động, thời giờ làm việc, lương tối thiểu, bình đẳng giới và nhiều lĩnh vực khác.
Những tiêu chuẩn này không chỉ hướng dẫn luật pháp quốc gia mà còn tạo cơ sở cho doanh nghiệp đánh giá mức độ tuân thủ, giúp hạn chế rủi ro pháp lý và xây dựng hình ảnh tích cực.

2. Thúc đẩy việc làm bền vững (Decent Work)

“Việc làm bền vững” là sáng kiến cốt lõi của ILO, nhấn mạnh sự kết hợp giữa thu nhập ổn định, điều kiện làm việc an toàn và cơ hội phát triển nghề nghiệp.
ILO hỗ trợ quốc gia xây dựng chương trình việc làm, cải thiện chính sách bảo hiểm, thúc đẩy quyền đối thoại và nâng cao phúc lợi xã hội. Đây là yếu tố quyết định để người lao động có thể làm việc lâu dài và gắn bó với doanh nghiệp.

3. Phát triển Hiệp ước Việc làm Toàn cầu (Global Jobs Pact)

Được hình thành sau khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Global Jobs Pact hướng đến bảo vệ việc làm, tạo ra cơ hội mới và hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua biến động.
Thông qua hiệp ước này, ILO thúc đẩy các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, chuyển đổi việc làm và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào an toàn lao động như một phần của chiến lược phát triển.

Hệ thống OSHMS trong doanh nghiệp là gì?

Hệ thống quản lý an toàn vệ sinh lao động (OSHMS) là mô hình quản lý khoa học được xây dựng dựa trên hướng dẫn của ILO nhằm đảm bảo môi trường làm việc an toàn, lành mạnh và giảm thiểu rủi ro nghề nghiệp. OSHMS được xem là bước tiến quan trọng giúp doanh nghiệp chuyển từ “phản ứng sau tai nạn” sang “chủ động phòng ngừa”.

1. Định nghĩa OSHMS và mối liên hệ với hướng dẫn của ILO

OSHMS là hệ thống tổ chức và triển khai các hoạt động an toàn vệ sinh lao động một cách có hệ thống, dựa trên các nguyên tắc quốc tế.
ILO đã ban hành bộ hướng dẫn ILO-2001, được xem là nền tảng cho nhiều quốc gia xây dựng hệ thống OSHMS riêng, trong đó có Việt Nam và Nhật Bản. Các hướng dẫn này bao gồm:

• Xác định nguy cơ và đánh giá rủi ro

• Lập kế hoạch phòng ngừa

• Giám sát và cải tiến thường xuyên

2. Chu trình PDCA trong hệ thống OSHMS

Chu trình PDCA là trụ cột của OSHMS.

• Plan (Lập kế hoạch): đánh giá rủi ro, xây dựng mục tiêu và phương án cải thiện.

• Do (Thực hiện): triển khai kế hoạch, huấn luyện và phân công nhiệm vụ.

• Check (Kiểm tra): đo lường hiệu quả, kiểm tra hiện trường, đánh giá mức độ tuân thủ.

• Act (Cải tiến): điều chỉnh và nâng cấp quy trình nhằm phòng ngừa lặp lại sự cố.

Nhờ PDCA, doanh nghiệp có thể duy trì hệ thống an toàn ổn định và lâu dài.

3. Sự khác nhau giữa quản lý an toàn truyền thống và OSHMS

Quản lý an toàn truyền thống thường mang tính đối phó, tập trung xử lý sau tai nạn và phụ thuộc vào kinh nghiệm của cá nhân hoặc bộ phận.
Ngược lại, OSHMS đưa ra cách tiếp cận chủ động, dựa trên phân tích rủi ro và kế hoạch dài hạn của lãnh đạo.
Thay vì chỉ đối phó sự cố, doanh nghiệp sẽ nhận diện rủi ro từ sớm, phân loại theo mức độ nghiêm trọng và ưu tiên xử lý những nguy cơ đe dọa lớn nhất.

Lợi ích của việc áp dụng hệ thống OSHMS trong doanh nghiệp

Ứng dụng OSHMS mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và người lao động, đặc biệt trong các ngành nghề có nguy cơ cao.

1. Giảm rủi ro và ngăn ngừa tai nạn lao động

Nhờ đánh giá rủi ro có hệ thống, doanh nghiệp có thể phát hiện sớm những yếu tố nguy hiểm và chủ động phòng tránh. Điều này giúp giảm tai nạn lao động, tổn thất tài sản và chi phí gián đoạn sản xuất.

2. Nâng cao sức khỏe – an toàn – hiệu suất làm việc

Một môi trường làm việc an toàn tạo tâm lý yên tâm cho người lao động, giúp họ tập trung hơn và làm việc hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, việc giảm phơi nhiễm với rủi ro nghề nghiệp giúp cải thiện sức khỏe dài hạn.

3. Tăng uy tín doanh nghiệp và khả năng tuân thủ pháp luật

Doanh nghiệp tuân thủ OSHMS dễ dàng đáp ứng yêu cầu pháp lý, tăng điểm trong đánh giá ESG và nâng cao uy tín với đối tác, nhà đầu tư.
Điều này đặc biệt quan trọng đối với doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu hoặc các ngành đòi hỏi tiêu chuẩn quốc tế.

Ví dụ doanh nghiệp triển khai thành công OSHMS theo hướng dẫn ILO

Nhật Bản là quốc gia đi đầu trong việc áp dụng OSHMS, với nhiều mô hình thành công.

1. Mô hình tại Ricoh: cải tiến phương pháp quản lý rủi ro

Tại cơ sở Ricoh Numazu, doanh nghiệp đã triển khai OSHMS từ năm 2002.
Họ phát triển quy trình quản lý rủi ro toàn diện, kết hợp công nghệ và đào tạo con người nhằm hạn chế tối đa sai sót. Nhờ vậy, số lượng sự cố giảm đáng kể và đội ngũ nhân sự có ý thức an toàn cao hơn.

2. Mô hình tại Sanyo: giảm mạnh số vụ tai nạn lao động

Trước khi áp dụng OSHMS, Sanyo ghi nhận từ 10 đến 20 vụ tai nạn mỗi năm.
Sau khi đưa hệ thống “SSS2000” vào vận hành, tai nạn giảm phân nửa chỉ sau 1 năm và đến năm 2001 gần như không còn tai nạn. Đây là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của mô hình quản lý an toàn khoa học.

3. Mô hình tại Seiko Epson: nâng cao tính minh bạch và quản trị an toàn

Seiko Epson triển khai hệ thống “NESP” từ năm 2000.
Không chỉ cải thiện điều kiện an toàn, doanh nghiệp còn nâng cao khả năng giải trình với đối tác và cơ quan quản lý. Việc áp dụng OSHMS giúp quy trình báo cáo trở nên minh bạch, dễ theo dõi và giảm chi phí liên quan đến kiểm tra, đánh giá.

Doanh nghiệp cần làm gì để triển khai OSHMS hiệu quả

Nếu muốn triển khai OSHMS thành công, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình rõ ràng, phù hợp với quy mô và ngành nghề.

1. Cam kết từ lãnh đạo cấp cao

Mọi hệ thống quản lý đều cần sự đồng thuận của ban lãnh đạo. Khi lãnh đạo coi an toàn là ưu tiên chiến lược, nhân viên sẽ nghiêm túc thực hiện và duy trì hiệu quả.

2. Đánh giá rủi ro có hệ thống và ưu tiên xử lý

Doanh nghiệp cần lập danh sách rủi ro, phân loại theo mức độ nghiêm trọng và khả năng xảy ra.
Các nguy cơ có rủi ro cao phải được ưu tiên xử lý trước để giảm thiểu thiệt hại.

3. Đào tạo người lao động và cải tiến liên tục theo PDCA

Đào tạo giúp nhân viên hiểu quy trình, nhận thức được nguy cơ và tuân thủ đúng quy định.
Việc áp dụng PDCA đảm bảo mọi biện pháp an toàn được xem xét lại, từ đó cải tiến liên tục và duy trì hiệu quả lâu dài.

Kết luận

1. Vai trò của ILO đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp

ILO không chỉ là cơ quan đưa ra tiêu chuẩn lao động mà còn là nền tảng định hướng để doanh nghiệp phát triển nhân lực bền vững, công bằng và an toàn.

2. OSHMS – công cụ cốt lõi để xây dựng môi trường lao động an toàn

Hệ thống OSHMS giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa rủi ro, giảm tai nạn và nâng cao chất lượng môi trường làm việc.

3. Khuyến nghị dành cho doanh nghiệp Việt Nam trong thời đại mới

Trong xu hướng hội nhập, việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế của ILO và triển khai OSHMS sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tuân thủ pháp luật và tăng niềm tin từ người lao động.

Đọc thêm: Lợi ích và hạn chế của hoạt động Pro Bono trong doanh nghiệp