Việc chấm dứt hợp đồng lao động là giai đoạn quan trọng trong quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động. Hiểu rõ quy định về chấm dứt hợp đồng lao động và cách tính trợ cấp thôi việc sẽ giúp bạn bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi nghỉ việc hoặc kết thúc hợp đồng.

Chấm dứt hợp đồng lao động là gì?

Chấm dứt hợp đồng lao động là việc kết thúc quan hệ làm việc giữa người lao động và người sử dụng lao động theo quy định của pháp luật. Việc chấm dứt có thể do hết thời hạn hợp đồng, do thỏa thuận giữa hai bên hoặc do một trong hai bên đơn phương thực hiện quyền của mình. Đây là một giai đoạn quan trọng trong quan hệ lao động, bởi nó liên quan trực tiếp đến quyền lợi, nghĩa vụ và các khoản chi trả sau cùng của cả hai bên.

Việc hiểu đúng về chấm dứt hợp đồng lao động không chỉ giúp người lao động chủ động bảo vệ quyền lợi, mà còn giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ quy định về chấm dứt hợp đồng lao động, tránh các rủi ro pháp lý phát sinh như khiếu nại, tranh chấp hoặc bị xử phạt hành chính.

Quy định về chấm dứt hợp đồng lao động

1. Các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động theo luật

Theo Bộ luật Lao động năm 2019, hợp đồng lao động có thể chấm dứt trong những trường hợp sau:

• Hết hạn hợp đồng mà không được gia hạn hoặc ký mới.

• Hai bên thỏa thuận đồng ý chấm dứt hợp đồng.

• Người lao động hoặc người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng đúng quy định.

• Người lao động bị sa thải, nghỉ hưu hoặc tử vong.

• Doanh nghiệp chấm dứt hoạt động, bị tuyên bố phá sản hoặc giải thể.

Ngoài ra, còn có một số trường hợp đặc biệt như người lao động không quay trở lại làm việc sau khi hết thời gian tạm hoãn hợp đồng, hoặc bị xử lý kỷ luật sa thải theo quy định.

2. Thời hạn và cách thông báo khi chấm dứt hợp đồng

Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng phải thông báo trước cho người sử dụng lao động:

• Ít nhất 45 ngày đối với hợp đồng không xác định thời hạn.

• Ít nhất 30 ngày đối với hợp đồng xác định thời hạn.

• Ít nhất 03 ngày làm việc đối với hợp đồng theo mùa vụ hoặc công việc có thời hạn dưới 12 tháng.

Việc thông báo nên được thực hiện bằng văn bản để đảm bảo tính pháp lý, đồng thời giúp hai bên có thời gian bàn giao công việc, sắp xếp nhân sự thay thế hoặc hoàn thiện thủ tục nghỉ việc.

3. Trách nhiệm của người lao động và người sử dụng lao động

Khi chấm dứt hợp đồng, cả hai bên đều có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ pháp lý:

• Người lao động: Bàn giao công việc, hoàn trả tài sản, giữ bí mật thông tin nội bộ, và nhận lại sổ bảo hiểm xã hội cùng các giấy tờ liên quan.

• Người sử dụng lao động: Thanh toán đầy đủ tiền lương, phụ cấp, tiền thưởng và các khoản phúc lợi còn lại trong vòng 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng.

Quyền lợi của người lao động khi chấm dứt hợp đồng

1. Thanh toán lương và các khoản phúc lợi

Khi nghỉ việc, người lao động được nhận đầy đủ các khoản tiền lương còn lại, phụ cấp và phúc lợi (nếu có). Nếu công ty chậm thanh toán, người lao động có quyền yêu cầu tính lãi theo quy định của Bộ luật Lao động. Ngoài ra, nếu có tiền thưởng hoặc các khoản hỗ trợ khác theo hợp đồng hoặc thỏa ước lao động tập thể, công ty cũng phải chi trả đầy đủ.

2. Nhận lại sổ bảo hiểm xã hội, giấy tờ liên quan

Sau khi hoàn tất thủ tục bàn giao, doanh nghiệp có trách nhiệm trả lại sổ bảo hiểm xã hội, hồ sơ cá nhân, giấy tờ gốc hoặc bản sao công chứng mà người lao động đã nộp khi vào làm việc. Việc trả sổ bảo hiểm xã hội giúp người lao động thuận tiện trong việc bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm và tiếp tục tham gia tại đơn vị mới.

3. Hưởng trợ cấp thôi việc hoặc thất nghiệp (nếu đủ điều kiện)

Người lao động được hưởng trợ cấp thôi việc nếu làm việc thường xuyên từ đủ 12 tháng trở lên và không thuộc trường hợp bị kỷ luật sa thải. Mỗi năm làm việc được tính 1/2 tháng tiền lương. Ngoài ra, nếu người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp đủ 12 tháng trong vòng 24 tháng gần nhất thì sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định của Luật Việc làm.

Cách tính trợ cấp thôi việc khi chấm dứt hợp đồng lao động

1. Điều kiện được hưởng trợ cấp thôi việc

Người lao động được nhận trợ cấp thôi việc khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

• Có thời gian làm việc thực tế từ đủ 12 tháng trở lên.

• Không thuộc trường hợp nghỉ việc do vi phạm kỷ luật hoặc tự ý bỏ việc.

• Không được hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp cho cùng khoảng thời gian đó.

Nếu người lao động đã từng làm việc tại nhiều công ty khác nhau, thời gian làm việc tại mỗi đơn vị sẽ được tính riêng cho phần trợ cấp thôi việc.

2. Công thức và cách tính chi tiết

Công thức tính trợ cấp thôi việc được quy định như sau:

Trợ cấp thôi việc = (Thời gian làm việc thực tế – Thời gian tham gia bảo hiểm thất nghiệp) × 1/2 tháng tiền lương

Trong đó:

• Thời gian làm việc thực tế: tính từ ngày bắt đầu làm việc đến ngày nghỉ việc (trừ thời gian thử việc, nghỉ không lương, hoặc nghỉ ốm đau quá 14 ngày/tháng).

• Tiền lương: là bình quân của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc.

3. Ví dụ minh họa cách tính thực tế

Ví dụ: Anh A làm việc tại công ty X trong 5 năm, trong đó có 4 năm đóng bảo hiểm thất nghiệp. Tiền lương bình quân 6 tháng gần nhất là 12.000.000 đồng.

• Thời gian tính trợ cấp thôi việc: 5 năm – 4 năm = 1 năm.

• Mức hưởng: 1 năm × 1/2 tháng × 12.000.000 = 6.000.000 đồng.

Nghĩa vụ của người lao động khi nghỉ việc

1. Thông báo đúng thời hạn

Người lao động cần tuân thủ đúng thời gian thông báo nghỉ việc theo loại hợp đồng đã ký. Nếu nghỉ việc mà không báo trước hoặc báo không đủ thời gian, người lao động có thể phải bồi thường nửa tháng tiền lương theo quy định của Bộ luật Lao động.

2. Bàn giao công việc và tài sản công ty

Trước khi nghỉ việc, người lao động phải hoàn thành việc bàn giao công việc, hồ sơ, dữ liệu và tài sản của công ty. Việc này đảm bảo tính liên tục trong công việc, giúp bộ phận khác tiếp nhận thuận lợi và tránh các rủi ro mất mát, thất thoát tài sản.

3. Giữ bảo mật thông tin nội bộ

Ngay cả sau khi nghỉ việc, người lao động vẫn có nghĩa vụ bảo mật thông tin kinh doanh, bí mật công nghệ và dữ liệu khách hàng của công ty. Vi phạm điều này có thể dẫn đến xử lý vi phạm dân sự hoặc hình sự, tùy mức độ thiệt hại.

Kết luận

Hiểu rõ các quy định về chấm dứt hợp đồng lao động giúp người lao động chủ động hơn trong việc bảo vệ quyền lợi cá nhân, đồng thời tuân thủ đúng pháp luật để tránh tranh chấp. Việc nắm vững cách tính trợ cấp thôi việc và các quyền lợi liên quan sẽ giúp quá trình nghỉ việc diễn ra thuận lợi, minh bạch và công bằng.
Cả người lao động và doanh nghiệp nên phối hợp thiện chí, hoàn tất mọi thủ tục đúng quy định, hướng đến môi trường lao động văn minh và bền vững.